زانست و ژیان
-
تایبەتمەندییەکانی ڕاکۆن وەک ئاژەڵێکی مەمکداری گۆشتخۆر
May 03, 2025 10:49ڕاکۆن جۆرە ئاژەڵی مەمکداری گۆشتخۆرن کە لە سەرەتادا لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و باکووری کەنەدا نیشتەجێ بوون.
-
قۆناغەکانی درووستبوونی نەوت؛ "ئاڵتوونی ڕەش" چۆن درووست دەبێت؟
May 03, 2025 10:19نەوت بە "ئاڵتوونی ڕەش" ناسراوە؛ سووتەمەنییەکی بەردینە کە بە ئاسانی دەسووتێت و بە شێوەیەکی سەرەکی لە کاربۆن و هایدرۆجین پێک هاتووە و بەم شێوەیە بە هایدرۆکاربۆن ناسراوە.
-
ئەنترۆپی و ئەگەر؛ دوو چەمکی زانستی و کلیلی تێگەیشتنن لە بوون و گۆڕانی هەموو شتێک لە دەوروبەرماندا
May 02, 2025 16:28لە دەوروبەری خۆماندا، بەردەوام گۆڕانکارییەکان دەبینین؛ ئاو دەکوڵێت، بەفر دەتوێتەوە، ئاگر دادەمرکێت، و میوە دەپوکێتەوە. هەموو ئەم دیاردانە بە شێوەیەکی سرووشتی تەنها بە ئاراستەیەکدا ڕوودەدەن. بۆ نموونە، هەرگیز نابینین کوپێک چای گەرم خۆبەخۆ ساردتر و پاشان گەرمتر ببێتەوە. ئەم ئاراستە یەک لایەنەی گۆڕانکارییەکانی سرووشت پەیوەستە بە چەمکێکی گرنگەوە کە پێی دەوترێت "ئەنترۆپی".
-
میکانیکی ئاماری چییە و بۆچی گرنگە؟
May 02, 2025 15:08لە جیهانی دەوروبەرماندا، دیاردە سروشتییەکان بە شێوەیەکی سەرسوڕهێنەر پێکەوە بەستراون. ئاو دەکوڵێت و هەڵم دەبێت، ئاسن گەرم دەبێت و بەڕەقی دەمێنێتەوە، بەڵام مۆم دەتوێتەوە. بۆچی ماددەکان بەم شێوەیە هەڵسوکەوت دەکەن؟ چۆن دەتوانین ئەم دیاردانە بە شێوەیەکی زانستی لێک بدەینەوە؟
-
هوموو زانیاریێک لەسەر مشکی خورما یان "بالەڤانک"
May 01, 2025 15:18مشکی خورما نشینگەکەی دەکەوێتە ناوچەی لەوەڕگاکان یاخود ئەو جێگایانەی کە بە درەخت و سنەوبەر داپۆشراون، لەگەڵ ناوچەی نزیک ئاوی ڕووبار و زەلکاوەکان.
-
لاتێ؛ خواردنەوەیەکی قاوەی بە ڕەچەڵەک ئیتاڵی
May 01, 2025 10:13کافێ لاتێ یان بە سادەیی "لاتێ" خواردنەوەیەکی قاوەیە کە بە ڕەچەڵەک ئیتاڵییە، بە ئێسپرێسۆ، شیری هەڵمکراو و کۆتایی بە کەفێکی شیر کە بە هونەری لاتێ ناسراوە، ئامادە دەکرێت.
-
کیمیای ئۆرگانیک
نیسان 30, 2025 15:15کیمیای ئۆرگانیک یەکێکە لە گرنگترین لقەکانی زانستی کیمیا کە سەرنجی زۆرێک لە زانایان و توێژەرانی بۆ لای خۆی ڕاکێشاوە. ئەم بوارە تایبەتە بە لێکۆڵینەوە لە پێکهاتە و تایبەتمەندییەکانی ئەو ماددانەی کە کاربۆن تێیاندا هەیە. لەم ڕاپۆرتەدا هەوڵدەدەین تیشک بخەینە سەر گرنگترین لایەنەکانی ئەم بوارە زانستییە گرنگە.
-
سەرنجدان
نیسان 30, 2025 10:11سەرنجدان (بە عەرەبی: تركيز، بە ئینگلیزی: concentration) بریتییە لە توانای سەرنجدانی مێشک لەسەر بابەتێک یان ئامانجێک یان بیرکردنەوەیەک و لە هەمان کاتیشدا هەموو بیرکردنەوە و بیرۆکە و هەست و پەیوەندییەکانی تر لە مێشک دوور دەخاتەوە.
-
کیمیای نائۆرگانیک
نیسان 29, 2025 14:30کیمیای نائۆرگانیک یەکێکە لە گرنگترین لقەکانی زانستی کیمیا کە سەرنجی زۆرێک لە زانا و توێژەرانی بۆ لای خۆی ڕاکێشاوە. ئەم لقە لە کیمیا گرنگی بە لێکۆڵینەوە لە پێکهاتە و خاسیەتەکانی ماددە نائۆرگانیکەکان دەدات کە بەشێکی زۆری ماددەکانی سروشت پێکدەهێنن. لەم ڕاپۆرتەدا هەوڵ دەدەین وێنەیەکی گشتگیر لەسەر کیمیای نائۆرگانیک بخەینە ڕوو و باس لە گرنگترین لایەنەکانی بکەین.
-
ڕقلێبوونەوە
نیسان 29, 2025 11:21ڕقلێبوونەوە (بە ئینگلیزی: Hatred) بریتییە لە یەکێک لە هەستەکان و هەستێکی جێگیرە لە مرۆڤدا بەرانبەر بە کەسێک، شتێک یان گرووپێک، هەستی ڕقلێبوونەوە جیاوازە لە هەستە کورت خایەنەکانی تری وەک توڕەیی و قێزلێکردنەوە و بێزاری چونکە هەستی ڕقلێبوونەوە زیاتر دەبێتە هۆی پەرەسەندنی هەست و بیرکردنەوە نەرێنییەکان هەمبەر بە کەس و شتەکانی دەوروبەر، دەتوانێت کاریگەری بکاتە سەر پەیوەندییە پیشەیی و کەسییەکان.