-
ئەنترۆپی و ئەگەر؛ دوو چەمکی زانستی و کلیلی تێگەیشتنن لە بوون و گۆڕانی هەموو شتێک لە دەوروبەرماندا
May 02, 2025 16:28لە دەوروبەری خۆماندا، بەردەوام گۆڕانکارییەکان دەبینین؛ ئاو دەکوڵێت، بەفر دەتوێتەوە، ئاگر دادەمرکێت، و میوە دەپوکێتەوە. هەموو ئەم دیاردانە بە شێوەیەکی سرووشتی تەنها بە ئاراستەیەکدا ڕوودەدەن. بۆ نموونە، هەرگیز نابینین کوپێک چای گەرم خۆبەخۆ ساردتر و پاشان گەرمتر ببێتەوە. ئەم ئاراستە یەک لایەنەی گۆڕانکارییەکانی سرووشت پەیوەستە بە چەمکێکی گرنگەوە کە پێی دەوترێت "ئەنترۆپی".
-
میکانیکی ئاماری چییە و بۆچی گرنگە؟
May 02, 2025 15:08لە جیهانی دەوروبەرماندا، دیاردە سروشتییەکان بە شێوەیەکی سەرسوڕهێنەر پێکەوە بەستراون. ئاو دەکوڵێت و هەڵم دەبێت، ئاسن گەرم دەبێت و بەڕەقی دەمێنێتەوە، بەڵام مۆم دەتوێتەوە. بۆچی ماددەکان بەم شێوەیە هەڵسوکەوت دەکەن؟ چۆن دەتوانین ئەم دیاردانە بە شێوەیەکی زانستی لێک بدەینەوە؟
-
هوموو زانیاریێک لەسەر مشکی خورما یان "بالەڤانک"
May 01, 2025 15:18مشکی خورما نشینگەکەی دەکەوێتە ناوچەی لەوەڕگاکان یاخود ئەو جێگایانەی کە بە درەخت و سنەوبەر داپۆشراون، لەگەڵ ناوچەی نزیک ئاوی ڕووبار و زەلکاوەکان.
-
هۆی دەرکەوتنی دیاردەی سەراب یان لەیلان چییە
نیسان 28, 2025 15:11بیهێنە پێش چاوی خۆت، کەسێک لە بیاباندا وێل بووە و خەریکە لە تینودا دەخنکێت. سەری هەڵدەبڕێت و وێنەی دەریایەک لە ئاوی ڕوون چاو پێ دەکەوێت. دەچێت بەرەو ئاوەکە، بەڵام لەگەڵ نزیکبوونەوەی وێنەکە نامێنێت و جگە لە لمێکی داخی گەرم هیچی تر نییە.
-
جەرجیر؛ سەوزەیەکی زۆر خۆشەویست بە تامێکی تایبەت لە سەرانسەری جیهاندا
نیسان 26, 2025 14:25جەرجیر سەوزەیەکی گەڵادارە کە بە تامە تیژ و بۆنە تایبەتەکەی ناسراوە. ئەم ڕوەکە لە چەندین کولتووردا بەشێکی گرنگی خۆراکە و لە ساڵانی دواییدا بووەتە سەوزەیەکی زۆر خۆشەویست لە سەرانسەری جیهاندا. جەرجیر، بە مێژووە دەوڵەمەندەکەی، بەها خۆراکییەکانی و تامە تایبەتەکەی، بووەتە یەکێک لە سەوزە خۆشەویستەکانی جیهان؛ لە زەڵاتەی سادەوە بگرە تا خواردنە ئاڵۆزەکان. جەرجیر توانیویەتی جێگای خۆی لە چێشتخانەکانی سەرانسەری جیهاندا بکاتەوە.
-
هەموو زانیاریێک لەسەر زانستی دەنگ، لقە زانستییەکان و کاربردەکانی
نیسان 26, 2025 11:46زانستی دەنگ یەکێکە لە لقە گرنگەکانی فیزیا کە بایەخ بە لێکۆڵینەوە لە سرووشت و تایبەتمەندییەکانی شەپۆلەکانی دەنگ دەدات.
-
ڕەشکە؛ پێکهاتەی خۆراکی، سوودەکان و زیانەکانی
نیسان 24, 2025 14:19ڕەشکە دەنکێکی ڕەشی تیژ و بۆنخۆشە و جۆرێکی ڕوەکە. بەرزیی ڕوەکەکە نزیکەی ٣٠ سانتیمەترە و ڕەنگی گوڵەکەی شین و سپییەکی مەیلەو خۆڵەمێشییە. گوڵی ئەم ڕوەکە بەرەکەی تۆو و دەنکی ڕەش دەگرێت و بۆنێکی تیژی هەیە.
-
جۆرەکانی شەمشەمەکوێرە
نیسان 24, 2025 11:48شەمشەمەکوێرەکان ژمارەیەکی زۆر جۆری جیاوازیان هەیە؛ هەریەکەیان لە ڕووی قەبارە، خۆراک، نشینگە و دڕندەییەوە جیاوازن، گەورەترینیان هێندەی سەگێک دەبێت و بچووکترینیشیان هێندەی هەنگێکە. هەروەها هەندێکیان بەهۆی لەدەستدانی نشینگەکانیانەوە مەترسی لەناوچوونیان لەسەرە.
-
درێژترین ڕووبارەکانی جیهان (٢)
نیسان 21, 2025 10:09ڕووباری نیل درێژترین ڕووباری جیهانە کە درێژییەکەی ٦,٦٩٦ کیلۆمەتر دەبێت؛ پاشان ڕووباری ئەمازۆن دێت کە گەورەترین ڕووبارە لە ڕووی ئاو و درێژییەکەی ٦,٧٦٠ کیلۆمەترە.
-
21 زانیاریی سەرانجڕاکێش و تایبەت لەسەر هەشت پێ
نیسان 20, 2025 17:53لەم نووسینەدا، هەندێك زانیاری تایبەت لەسەر هەشت پێ فێر دەبین.