زانست و ژیان

  • کتێبی تێڕامانەکان؛ خۆدواندنی مارکۆس ئۆرلیۆس چی پێمان دەڵێت؟

    ئاب 30, 2025 06:49

    تێڕامانەکان کتێبێکی فەلسەفی چەشنی خۆدواندنی ئیمپڕاتۆری ڕۆم "مارکۆس ئۆرلیۆس" ١٢١-١٨٠ زایینییە. ئەم کتێبە لە نێوان ساڵانی ١٦٥-١٧٥ زایینی نووسراوە کە پێک هاتووە لە ١٢ کتێب کە لەو سەردەمەدا بە شێوەی کاغەزی لوولکراو دەنووسرا و هەر چەند کاغەزێک پێکەوە دەبوونە کتێبێک و بە کۆی گشتی هەموویان کتێبێکیان پێک دەهێنا. مارکۆس ئۆرلیۆس سەرەڕای ئەوەی ئیمپڕاتۆری ڕۆما بووە، لە هەمان کاتیشدا فەیلەسووفێکی ناودار بووە کە سەر بە قوتابخانەی ڕەواقی (ستۆیسیزم) بووە.

  • سووڕی شارستانیەت لای ئیبن خەلدوون

    سووڕی شارستانیەت لای ئیبن خەلدوون

    ئاب 29, 2025 10:03

    لە پانتیۆنی بیرمەندە مەزنەکانی مێژووی مرۆڤایەتیدا، عەبدولڕەحمان ئیبن خەلدون (١٣٣٢-١٤٠٦ زایینی) پێگەیەکی بێهاوتا و درەوشاوەی هەیە. تەنها مێژوونووسێک نەبووە کە ڕووداوەکانی تۆمار کردبێت، بەڵکو یەکەم بیرمەند بوو کە بە شێوازێکی زانستی و شیکاری هەوڵی دا مێژوو وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی بخوێنێتەوە و ئەو یاسا ناوەکییانە بدۆزێتەوە کە جووڵە و چارەنووسی کۆمەڵگە و دەوڵەتەکان دیاری دەکەن.

  • ئایا ژیریی دەستکرد توانای تێگەییشتنی هەیە؛

    ئایا ژیریی دەستکرد توانای تێگەییشتنی هەیە؛ "ئەرگومێنتی ژووری چینی" چیمان پێ دەڵێت؟

    ئاب 27, 2025 16:26

    لە چەند ساڵی ڕابردوودا، مرۆڤایەتی شایەتحاڵی شۆڕشێکی تەکنەلۆژیی بێوێنە بووە کە بە سەرکەوتنی ژیریی دەستکرد (Artificial Intelligence) گەییشتە لووتکە.

  • پەرتووکی خووە بچووکەکان؛ جەختکردنەوە لەسەر

    پەرتووکی خووە بچووکەکان؛ جەختکردنەوە لەسەر "سیستەمەکان" لەبری "ئامانجەکان"

    ئاب 27, 2025 10:26

    پەرتووکی "خووە بچووکەکان"ی جەیمس کلییەر یەکێکە لە کاریگەرترین و پڕفرۆشترین بەرهەمەکانی سەردەم لە بواری گەشەپێدانی خودیدا.

  • چەمکی میتۆد و جیاوازیی لەگەڵ میتۆدۆلۆژی؛ لە وەڵامی

    چەمکی میتۆد و جیاوازیی لەگەڵ میتۆدۆلۆژی؛ لە وەڵامی "چۆن" تا "بۆچی"

    ئاب 26, 2025 14:40

    لە جیهانێکی پڕ لە زانیاری و بۆچوونی جیاوازدا، پرسیاری بنەڕەتی ئەوە نییە کە "چی دەزانین؟"، بەڵکو ئەوەیە کە "چۆن دەزانین ئەوەی دەی زانین ڕاستە؟". وەڵامی ئەم پرسیارە لە چەمکێکی سادە بەڵام زۆر گرنگدا کورت دەبێتەوە: میتۆد.

  • پەرتووکی یاسا لە پزیشکی؛ شۆڕشێک لە میتۆدۆلۆژی، پۆلێنکردن، و فێرکردنی زانستی پزیشکیدا

    پەرتووکی یاسا لە پزیشکی؛ شۆڕشێک لە میتۆدۆلۆژی، پۆلێنکردن، و فێرکردنی زانستی پزیشکیدا

    ئاب 26, 2025 10:12

    لە مێژووی دوور و درێژی مرۆڤایەتیدا، ژمارەیەکی کەم لە بەرهەمە زانستییەکان توانیویانە هێندەی پەرتووکی "یاسا لە پزیشکی" (بە عەرەبی: القانون في الطب) کاریگەرییان لەسەر ڕەوتی شارستانییەت هەبێت.

  • جووڵەی ناڕێک Turbulent Flow

    جووڵەی ناڕێک Turbulent Flow

    ئاب 25, 2025 13:58

    جووڵەی ناڕێک یان لینج (Turbulent Flow) یەکێکە لە دوو جۆری سەرەکی جووڵەی شلەمەنی لە بواری میکانیکی شلەمەنیدا. لەم جۆرە جووڵەیەدا، شلەمەنییەکە بە شێوەیەکی ناڕێکوپێک و پڕ لە گێژەڵووکە و وەرچەرخان دەجووڵێت. هەردوو جووڵەی ناڕێک و جووڵەی ڕێکوپێک (Laminar Flow) دوو بارن لە میکانیکی شلەمەنیدا کە زانستی فیزیا و ئەندازیاری پشتیان پێ دەبەستێت بۆ لێکۆڵینەوە و شیکردنەوەی جووڵەی شلەمەنییەکان.

  • گرنگترین نەخۆشییەکانی پەنکریاس

    گرنگترین نەخۆشییەکانی پەنکریاس

    ئاب 24, 2025 19:16

    پەنکریاس (بە ئینگلیزی: pancreas) یەکێکە لە ڕژێنەکانی لەشی مرۆڤ و بەشێکە لە کۆئەندامی ھەرس و کۆئەندامی کوێرەڕژێنەکان، درێژییەكەی نزیكەی 6 بۆ 10 سانتیمەتر دەبێت، پەنكریاس بە ڕیخۆڵەباریكە و سپڵ و جگەر دەورەدراوە، و وەك ئەندامی ڕژێنی جۆگەدار كاردەكات و شلەی تایبەت دەردەكات بۆ هەرسكردنی خۆراك، هەروەها وەك كوێرەڕژێن كارەكات و شلەیەك دەردەدات بۆ ڕێكخستنی ڕێژەی شەكر لە لەشدا.

  • زانستی دەیتا

    زانستی دەیتا

    ئاب 23, 2025 17:53

    سەردەمی ئێستا کە بە سەردەمی شۆڕشی دیجیتاڵی و زانیاری ناسراوە زانستی دەیتا یەکێک لە گرنگترین و پێشکەوتووترین بوارەکانی زانستە کە کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر ژیانی مرۆڤایەتی هەیە. ئەم زانستە توانای شیکردنەوە و بەکارهێنانی داتای گەورە و ئاڵۆزی هەیە بۆ دۆزینەوەی پەیوەندی و دەرئەنجامی بەسوود کە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە بڕیاردان و چارەسەرکردنی کێشەکان.

  • تیری کات؛ بۆچی گەڕانەوە بۆ دواوە بوونی نییە؟

    تیری کات؛ بۆچی گەڕانەوە بۆ دواوە بوونی نییە؟

    ئاب 22, 2025 15:40

    کات یەکێکە لە بنەڕەتیترین و لە هەمان کاتدا نهێنیئامێزترین ئەو چەمکانەی کە ئەزموونی بوونی ئێمە پێک دەهێنێت. ئێمە هەموومان لەناو ڕووبارێکی کاتدا دەژین کە وا دیارە بە شێوەیەکی نەگۆڕ و یەکلایەنە دەڕوات.