سیاسەتی تورکیاو بەستێن خۆش کردن بۆ دروستبوونی جەنگێکی نوێ لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست
گۆڤاری فۆینوی ئوبوزرینی راپۆرتێکی بڵاوکردووەتەوە لەبارەی سیاسەتەکانی تورکیا لە هەمبەر کێشەکانی لیبیا و ئەو لێکەوتانەی رەنگە ببنە هۆکاری دەستێوەردانی سەربازی لەو وڵاتە.
بەپێی ئەم راپۆرتە، تورکیا سیاسەتێک لە ناوچەکەدا پەیڕەو دەکات کە شرۆڤەکارە سیاسییەکان پێی دەڵێن (عوسمانییەتیی نوێ)و لە چوارچێوەی ئەم سیاسەتەدا، ئانکارا بانگەشەی ئەوە دەکات، هێزێکی مەزنە لە ناوچەکەدا. بەڵام لەهەمان کات دا ئەو پرسیارەش گرنگە، کە ئەو ئەنجامانە کامانەن کە بەهۆی ئەم بەرزە فڕی و ویستانەی تورکیاوە دێنە ئاراوە کە رەنگە شەرێکی نوێ بێت لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
شکستهێنانی پەیوەندییەکان لەگەڵ ئەمریکا یەکێک لە بەڵگەکانی پلانی نوێی بەرزە فڕیەکەی تورکیایەو هەرەسهێنانی پەیوەندییەکانیەتی لەگەڵ ئەمریکا، بە شێوەیەک کە تورکیا خۆی بەهاوپەیمانێکی جیۆسیاسی دڵسۆزی ئەمریکا دادەنێت و نایەوێت لە بازنەی هەژموونی هەرێمایەتی ئەمریکادا بخولێتەوە و رۆڵی پۆلیسێکی بچوک ببینێت لە ناوچەکەدا، بۆیە سەرۆکی تورکیا ئەوەی تێپەڕاند کە سیستەمی ئێس-400 ی روسی بکڕێت و بە ئاشکرا سەرۆکی ئەمریکا دۆناڵد ترامپی تووشی سەرسوڕمان کرد.کاتێکیش سەرکردایەتی ئەمریکا هەڕەشەی سەپاندنی سزای کرد، تورکیا پرسی مانەوەی هێزەکانی ئەمریکای لەبنکە سەربازییەکانی ئەو وڵاتەی وروژاند، کە گرنگییەکی ستراتیژی هەیە، چونکو رێگە بە ئەمریکا دەدات دەستوەردان لە ناوچەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باڵکان و دەریای رەش و قەوقاز بکات لە سای هەبوونی چەکە ئاسمانییەکان لەو بنکانەدا. بەمەش سەرۆکی تورکیا هەر ئەو کارەی کرد کە چەپی تورکیا بۆ چەندین دەیەیە خەونی پێوە دەبینێن و خوێن لە پیناویدا دەدات، چونکە هەستی بەوە کردووە کشانەوەی بنکە ئەمریکییەکان لە وڵاتەکەدا تەنیا خاڵی سیاسی بەدەست ناهێنێت، بەڵکو وای لێدەکات ببێتە باوکی راستەقینەی میللەتی تورک و رزگارکەری وڵات لە ژێر ڕکێفی سەربازیی بێگانە. سەرەرای ئەمەش، ئەدرۆغان بەجدی بڕوای وایە ئانکارا، مۆسکۆ و واشێنگتۆن نییە، بەڵکو پێویستە خۆی رۆڵێکی سەرەکی ببینێت لە پرسە سیاسییەکانی دەرەوەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەوپێیەی کە ئەم وڵاتانە رۆژێک لە رۆژان بەشێک بوون لە ئیمپراتۆریەتی عوسمانی.
بەڵگەیەکی تر لە چالاکبوونی رۆڵی تورکیا بریتییە لە پرۆسەی سەربازی لە سوریا بە رێککەوتنی سەرەکی نێوان بەرژەوەندییەکانی تورکیاو ئەمریکا، دوای هێرش کردنە سەر کوردەکان، بەدیاریکراویش هەڵوێستەکەی تورکیا کە چلۆن بە مافی خۆی دەزانێت کە دەستەڵاتی بەسەر خاکەکانی دەولەتی عوسمانیدا بسەپێنێتەوە.
لەمەڕ مانۆری تورکیا لە لیبیاش لەم ساڵانەی دواییدا، تورکیا رۆڵێکی گەورەی بینیوە لە ململانێی سیاسی و سەربازی لیبیادا. ئەم وڵاتە لە نێو کۆتا وڵاتەکانی ژێر دەستی عوسمانی بووە کە تورکیا پێش جەنگی جیهانی یەکەم و دۆڕاندنی شەڕەکە بە ئیتالیا، لە دەستی داوە.
ئێستا تورکیا رایگەیاندووە بەرژەوەندیی سیاسی و ئابووری لە لیبیا هەیە، پاشان نەوت و گازی لیبیا بەلای ئانکارەوە گرنگە و زیاتریشە لە گرنگی دەستبەسەراگرتنی باکووری سوریا، لێرەدا باسی سامانێکی زۆر دەکرێت، کە تورکیا پشتگیریی حکومەتی ویفاقی نیشتمانی دەکات و فەرماندەی سوپای نیشتمانی لیبیا "ا خەلیفە حەفتەر" بە یەکێک لە بەرهەڵستکارە سەر سەختەکانی ئانکارا دادەنرێت.
دیارە ململانێی سەربازی و سیاسی لە لیبیا پەڕەیەکی نوێ لە بەرزە فڕیەکانی سیاسی نوێی تورکیا دەکاتەوە و شێوەی عوسمانیەتی نوێ وەردەگرێت و هەست کردن بەوەی تورکیای ئێستا بەتەنیا کوردەکانی سوریا و عێراقی بەلاوە گرنگ نییە، بەڵکو دۆخی لیبیا و یەمەن و سودان و شوێنی تری ناوچەکەشی بەلاوە گرنگە. ڕەنگە نەتوانین بڵێین کە بەم هەنگاوانە تورکیا دەبێتە هێزێکی مەزنی جیهانی، بەڵام هەر بەراستی بۆتە یەکێک لە هێزە هەرێمایەتییەکان و بەم پێیە دەبێ وڵاتانی دیکە لەوانە ڕووسیاە دۆخەکە بە هەند بگرن.
