پەڕەکانی خوێن (١)؛ نیشانەکان و دەرەنجامەکانی زۆری و کەمی ڕێژەیان
پەڕەکانی خوێن خانەی بچووک و بێ ڕەنگن لە خوێندا کە یارمەتی مەیینی خوێن دەدەن و ڕێگری لە خوێنبەربوون دەکەن.
پەڕەکانی خوێن (Platelets) زۆر بچووکن و تەنها لەژێر مایکرۆسکۆپدا دەبینرێن. ئەوان ناچالاکن تاکوو ئەو کاتەی لوولەیەکی خوێن تووشی تێکشکان دەبێت. لەم کاتەدا نیشانە بۆ پەڕەکانی خوێن دەنێردرێت و پەڕەکانی خوێن چالاک دەبن هەروەها شێوەی خۆیان دەگۆڕن، تاکوو لە شوێنی تێکشکانەکە پێکەوە دەنووسێن و قەتماغەیەک درووست دەکەن و بەمەش ڕێگری لە خوێنبەربوون دەکەن. لەناو مۆخی ئێسکدا درووست دەبن. مۆخی ئێسک لە خانە بنەڕەتییەکان پێک هاتووە؛ ئەم خانە بنەڕەتییانە بۆ خڕۆکە سوورەکان، خڕۆکە سپییەکان و پەڕەکانی خوێن گەشە دەکەن. لە دوای درووستبوون کاتێک پەڕەکانی خوێن دەچنە نێو خوێنەوە بۆ ماوەی ٨ بۆ ١٠ ڕۆژ دەتوانن لە خوێندا بمێننەوە. بۆ دڵنیابوون کە مۆخی ئێسک بڕێکی ئاسایی لە پەڕەکانی خوێن درووست دەکات، پشکنینی تەواوی پێکهاتەکانی خوێن (CBC) ئەنجام دەدرێت.
ڕێژەی ئاسایی پەڕەکانی خوێن 150000 - 145000 پەڕەکانی خوێن/ مایکرۆلیتر دەبێت. کاتێک ڕێژەی پەڕەکانی خوێن بۆ کەمتر لە 10000 بۆ 20000 دادەبەزێت لە کاتێکدا کە برینداربوون ڕووی نەدابێت، ئەوا مەترسیی خوێنبەربوون درووست دەبێت. هەندێک کەسیش ڕێژەیەکی زۆر لە پەڕەکانی خوێن درووست دەکەن بە نزیکەیی 500000 بۆ ١ ملیۆن پەڕەکانی خوێن.
زۆری ڕێژەی پەڕەکانی خوێن
خانە نائاساییەکان لە مۆخی ئێسکدا دەبنە هۆی درووستبوونی ڕێژەیەکی زۆری پەڕەکانی خوێن، بەڵام هۆکارەکەی نەزانراوە. هەمان حاڵەت دەکرێت ڕووبدات، بەڵام بەهۆی درووستبوونی کێشەی تر بۆ نموونە کەمخوێنی یان شێرپەنجە. ئەم حاڵەتەیان بە زۆر درووستبوونی پەڕەکانی خوێنی دووەمی ناسراوە. نیشانەکانی بەرزی ڕێژەی پەڕەکانی خوێن بریتییە لە لەخۆوە مەیینی خوێن لە قۆڵ یان قاچەکاندا، ئەگەر چارەسەر نەکرێت دەکرێت ببێتە هۆی جەڵتەی دڵ. ئەم حاڵەتە لە ڕێگەی دەرهێنانی بڕێک خوێن لە نەخۆشەکە، جیاکردنەوەی پەڕەکانی خوێن لە خانەکانی تری وەک خڕۆکە سوورەکان یان خڕۆکە سپییەکان چارەسەر دەکرێت. دوای جیاکردنەوەی پەڕەکانی خوێن خوێنەکە دووبارە بۆ لەشی نەخۆشەکە دەگەڕێندرێتەوە.
بەڵام کاتێک زۆربوونی ڕێژەی پەڕەکانی خوێن بەهۆی کێشەی تری وەک شێرپەنجە یان کەمخوێنی بێت، چارەسەرکردن لە ڕێگەی چارەسەرکردنی ئەو کێشانە دەبێت و دواتریش ڕێژەی پەرەکانی خوێن ئاسایی دەبنەوە.
کەمی ڕێژەی پەڕەکانی خوێن
نیشانەکانی ئەم حاڵەتە بریتییە لە شینبوونەوەی پێست، خوێنبەربوونی پوک، لووت و کۆئەندامی هەرس. ئەم بارودۆخە درووست دەبێت کاتێک مۆخی ئێسک ناتوانێت بڕی پێویست یان بڕی ئاسایی لە پەڕەکانی خوێن درووست بکات؛ دەکرێت بەهۆی ئەم حاڵەتانەوە بێت:
- دەرمان
- حاڵەتی بۆماوەیی
- شێرپەنجە
- وەرگرتنی چارەسەری کیمیایی بۆ شێرپەنجە
- نەخۆشیی گورچیلە
- بەکارهێنانی بڕێکی زۆر لە ئەلکحول
